ويژگيهاي ارزشيابي مستمر چيست ؟
خصلت عمدة اين نوع ارزشيابي در پويايي و گستردگي آن است و از معلم انتظار اقداماتي فراتر از آزمون سنتي را دارد، تا تصويري كلي از تماميت شخصيت دانشآموز ارائه دهد. از نتايج اين نوع سنجش و ارزشيابي در جهت رشد و ارتقاي دانشآموز استفاده ميشود و مهمتر از همه اين كه از هر دانشآموز توقع رشد و بالندگي را در حد توان خود او دارد. مشخصة اصلي سنجش پويا و رشددهنده اين است كه به معلم اطلاعات مستند و معتبري ميدهد تا براساس آن اطلاعات بتواند مرحله بعدي تدريس خود را طراحي كند.
اين نوع سنجش، براي هر دانشآموز قابليت رشد و پيشرفت قايل است و براي آموزش هر دانشآموز برنامة خاصي را طراحي ميكند. در اين رويكرد فرآيند ارزشيابي با فرآيند آموزش در هم تنيده، جاري و مستمر است از نتايج اين سنجش براي مقايسه يا نمرهدادن به دانشآموز استفاده نميشود. امروز اين شيوة سنجش كه تفاوتهاي فردي دانشآموزان را ميپذيرد و به قابليت رشد هر يك اعتقاد دارد، در نظامهاي پيشرفتة آموزشي مورد توجه قرار گرفته و نقطة عطف ارزشيابيهاي مستمر شده است.
نقش ارزشيابي مستمر در فرآيند آموزش چيست ؟
ارزشيابي مستمر يا سازنده بخشي از فرآيند آموزش تلقي ميشود. به اين معنا كه ارزشيابي در جريان آموزش جاري است و معلم به طور مرتب با آن درگير است. اما نبايد چنين تصور كرد كه افزايش تعداد دفعات سنجش دانشآموز، ارزشيابي را از نوع مستمر و پويا ميكند. معلمان ممكن است هر هفته يا هر چند هفته يك آزمون طرح كنند و با سنجش آن آزمون دانشآموزان را ارزيابي كنند، اما آن چه يك سنجش را از نوع رشددهنده ميكند، نحوة استفاده از نتايج ارزشيابي است و اين كه چه كسي از آن استفاده ميكند.
به عبارت ديگر ارزشيابي مستمر در طراحي برنامة درسي معلم جاي خاصي دارد. يعني معلّم از نتايج سنجش مستمر در تعيين گام بعدي خود در آموزش استفاده ميكند و به اين دليل است كه آموزش و ارزشيابي در هم تنيده ميشوند و دانشآموزان رشد ميكنند و نبايد آن را با سنجشهاي متداولي كه گرچه ممكن است مكرر اتفاق افتد، ولي حاصل آن ها ارائه يك نمره يا رتبه است و معلم و دانشآموز از آن بهرة ديگري نميگيرند، معادل دانست.
ارزشيابي تشخيصي هم نوعي ارزشيابي مستمر و سازنده است، زيرا هدف آن دريافت كاستيها و مشكلات و خطاهاي احتمالي دانشآموز است تا در طراحي مراحل بعدي آموزش مورد استفاده قرار گيرد و به اين دليل ما آن را هم نوعي ارزشيابي مستمر ميدانيم.
درسنجش و ارزشيابي رشددهنده، استفاده از نتايج ارزشيابي حداقل به اندازة جمعآوري آنها اهميت دارد در فرآيند چنين ارزشيابي دانشآموزان نقش اساسي دارند، چون آنان هستند كه در مركز يادگيري قرار دارند و نقش اصلي را در پرورش يا اصلاح يك آموخته ايفا ميكنند. هر چه دانشآموزان بيشتر در فرآيند آموزش سهيم شوند، بهتر و بيشتر ميتوانند آموختههاي خود را در ابعاد مختلف گسترش دهند يا بهبود بخشند؛ به عبارتي شيوة آموختن را بهتر ياد ميگيرند.
نمودار زير بخشهاي مختلف فرآيند ارزشيابي مستمر را نشان ميدهد. هر ارزشيابي كه مراحل آن با اين نمودار همخواني داشته باشد، ارزشيابي مستمر است. بايد توجه كرد كه چگونه از جمعآوري اطلاعات و مستندات از فعاليتهاي دانشآموز براي قضاوت در طراحي مرحلة بعدي آموزش و رفع كاستيها و نقاط ضعف او در يادگيري استفاده ميشود.